Stress

Mijn patiënten vertonen vaak onleefbare stress. Zij vragen me om raad en denken dat hun situatie uitzichtloos is tenzij ik een medicijn voorschrijf.

Kan de patiënt zichzelf genezen zonder de medicijnen zoals antidepressiva ? Er is hierover recent een interessant artikel verschenen in De Standaard in datum van 9 februari 2016.

Hierin word beschreven hoe de zieke zijn leven weer in handen kan nemen.

In de expertiseverslagen van dokter Chris Dillen – psychiater die voor rechtbanken optreedt – lezen we dikwijls dat het slachtoffer te veel wegzinkt in een passieve houding. Er is een ‘coping’ strategie tegenover persoonlijke moeilijkheden in het dagelijks omgaan met situaties, maar die verschilt van mens tot mens. Tot een bepaald niveau kan de mens zenuwachtige omstandigheden aan, dit verschilt per persoon. Dat is moeilijk meetbaar. In het verwerken van een ongeval met letselschade horen we in expertisevergaderingen dikwijls dat het niet kunnen verwerken van een ongeval verband houdt met oudere geestelijke ‘ sequellen’. Men vraagt dan het slachtoffer uit over haar/zijn verleden. Leefde die persoon voorfgaand het ongeval misschien in een bedreigende situatie: ouders, foute partner, problemen op de werkvloer ?

In het artikel in DE STANDAARD van 9 februari 2016 dat hierna wordt samengevat met eigen commentaren, lezen we dat je je eigen brein zelf kan
” bedraden”. Elke Van Hoof is stressexperte en werd geïntervieuwd over het wapenen tegen ziekmakende stress.

Citaat: Wat langdurige stress met onze hersenen doet en hou je je daartegen kan wapenen ?

We zijn gemaakt voor stress. Voor veel stress zelfs. Alleen mag hij niet continu zijn.Als je je stressbrein de regie over je leven geeft wordt de wereld één grote bedreiging. Het goede nieuws ? Je kan je brein ook anders bedraden.

Stress is niet erg zegt Elke Van Hoof, stressexperte en professor aan de VUB. Er is geen enkele reden om stress te mijden.Stress houdt ons aan de gang. Allen: stress is een veelvraat , een zichzelf voedende neerwaartse spiraal. Als je met een gestresseerde bril naar de wereld kijkt, ziet de wereld er dreigender uit. Waardoor je van de slag nog meer stress ervaart. Waardoor elke kleine tegenslag als een trauma kan gaan voelen. Waardoor je…enzovoort, enzovoort.

In principe is ons lichaam perfect gewapend om met stress om te gaan. Ons reptielenbrein, goed voor de reflexen die ons vroeger tegen grote, snelle wilde beesten moesten beschermen, jaagt de stress aan-meteen, en in stevige pieken. Dat werkt op onze middenhersenen, nog zo’n stuk van de hersenen dat puur om emoties draait. ‘ Je zou die twee hersengebieden samen het stressbrein kunnen noemen” zegt professor Elke Van Hoof”.

Aan de andere kant, vooraan in ons hoofd, zit de prefrontale cortex, die meer bewuste processen stuurt.

Relativeren en nuanceren bijvoorbeeld, en plannen, perspectief zien, maar dus ook onze emoties en instincten coördineren.”

De stresshormonen, adrenaline, en cortisol, counteren ons lichaam met herstelhormonen. Tenminste, zolang het daar de kans toe krijgt. ” Een gezonde stressrespons is kort en intens, en nadien val je terug naar het rustniveau. Dan kan het systeem de afvalstoffen verwijderen, en kunnen de herstelhormonen hun werk doen. Het probleem is dat onze stressoren tegenwoordig geen wilde beesten meer zijn, die opduiken en dan weer verdwijnen. De meeste dingen die ons stress geven, zitten tegenwoordig in ons hoofd. En die gaan niet weg. En zolang een negatieve overtuiging er zit, blijft ons emotionele brein die stressresponsen afvuren. Ons stressysteem staat aan of uit. Een beetje stress bestaat niet vanuit neurofysiologisch standpunt?”

En wat gebeurt er als ons stressbrein de hele tijd aan het stuur zit ?

Dan is de taakverdeling tussen het stressbrein en de prefrontale cortex niet meer helder. Als het stressbrein constant gestimuleerd wordt, blijft de rotisol aan de hippocammus plakken en valt hij stil. Dan heb je geen verweer meer tegen de stress. Je reageert alleen nog vanuit je overlevingsinstinct en emoties. Kortom, je wordt een kip zonder kop.

Vraag reporter: Hoe kan ik de regie teruggeven aan het denkende deel van mijn brein ?

” Je lichaam moet de tijd krijgen om te herstellen. Herstelhormonen maak je alleen als je ontspant, als je jezelf de tijd gunt om een goed gevoel over jezelf te ontwikkelen. Het is heel belangrijk dat je geregeld niks doet. Over de hele lijn kan je je voordeel doen met het besef dat neuronen die samen vuren, meer macht hebben. En hoe krijg je meer neuronen in je brein ? Door dat deel te trainen. Als je je stressbrein steeds de overhand laat halen, wordt dat alsmaar performanter. Maar als je prefrontale gebieden versterkt, krijgen die meer macht.”

Vraag reporter: als stress op zich niet slecht is, hoe weten we dan of we te veel stress ervaren ?

“Dat is heel persoonsgebonden, maar als je je constant opgejaagd en angstig voelt, dan scheelt er iets. Er is een goede wetenschappelijke vragenlijst ontwikkeld, de Utrechtse burn-out schaal.”

“Een goede indicator is ook je recuperatievermogen.”

“Hoeveel precies te veel is valt moeilijk te voorspellen. Veel hangt af van je geschiedenis. Het kan ook van schijnbaar banale dingen afhangen. Bijvoorbeeld van de hoeveelheid fysieke stressfactoren die je te verwerken krijgt. Zo zijn mensen vanaf de geboorte van een tweede kind doorgaans kwetsbaarder. Dat ligt niet aan dat kind maar wel aan de leeftijd waarop mensen dat kind krijgen. Dat komt omdat je je leven moet herorganiseren, meer nog dan met een eerste kind. Maar het komt ook simpelweg omdat je twee kinderen hebt die virussen en bacterien mee naar huis brengen. Als je lichaam zich moet verweren heeft het stress.”

“Dat soort signalen negeren wij vaak. Als jij met een verkoudheid gaat werken, zit je met een verhoogde hartslag achter je laptop, en daalt je draagkracht. Maar wie houdt daar rekening mee ?”

Vraag reporter krant: Hoe vaak moet ik niksen ? Een keer per week ? Een keer per dag ?

“Er is geen echte richtlijn voor maar toch minstens vijf minuten per dag.En wie het warm krijgt als hij dat hoort, zit in de problemen.

Dat is helaas de werkelijkheid. We kunnen het niet meer, we laten het niet meer toe. Mensen die ik vraag het te proberen zeggen dan dikwijls: ” ja, maar dan krijg ik vanalle gedachten”. Natuurlijk krijg je dan vanalle gedachten, dat is wat je hersenen doen. Maar jij beslist of je die gedachten aandacht geeft. Jij kunt beslissen of je die gedachten laat voorbij drijven zoals de wolken voorbij drijven aan de hemel.

Als je dat echt niet meer kan, dan kun je die gedachten snel opschrijven in een boekje, en ze dan loslaten. We moeten dat echt leren.Onze hersenen consolideren nieuwe kennis pas op momenten dat we niets doen. Het hoeft niet lang te duren. Doe het desnoods aan je bureau. Doe vijf minuten aan geleid dagdromen als je ergens mee klaar bent. Denk aan iets leuks, aan je laatste vakantie bijvoorbeeld.”

Vraag reporter: in welke moeten werkgevers hierin hun verantwoordelijkheid nemen ? Heel wat mensen drijven zichzelf tot het uiterste omdat ze hun job goed willen doen, of omdat de baas de druk opvoert.

“Werkstress is altijd het resultaat van een complexe interactie tussen werknemer, werkgever en maatschappij. Maar ook in wat we onze maatschappij laten zijn, dragen we zelf een verantwoordelijkheid. Niemand verplicht je om een smartphone en daar drie uren per dag mee bezig te zijn. Die drie urren gun je je hersenen geen recuperatie.

De nieuwe wetgeving over psychosociaal welzijn is een grote stap in de goede richting. Er is een bewustwording, er is het besef dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is. De werkgever moet ruimte en flexibiliteit bieden; de werknemer moet voor zichzelf kunnen zorgen en grenzen aangeven.

Technologische revoluties, zoals nu met de smart devices en het nieuwe werken, vergen altijd een aanpassing van de mens. Ook ten tijde van de industriële revolutie werd het verschijnsel burn-out beschreven.”

DRIE TIPS OM DE REGIE OVER JE LEVEN WEER IN HANDEN TE NEMEN

Één.
Bewegen_- bewegen- bewegen ! Beweging gooit de cortisollen van de hippocampus, zodat die haar functiegoed kan opnemen en he stressysteem afremmen.

En spieropbouw bevordert serotonine, die je een goed gevoel over jezelf geeft. Doe het elke dag, ook als je ’s avonds vermoeid thuiskomt.

Twee.

Houd de verwondering levend. Je moet toch bewegen dus begin met een wandeling tijdens de lunchpauze. En als je toch buiten bent, ga dan op zoek naar iets in de natuur wat je verwondert. Verwondering en nieuwsgierigheid activeren de prefontale gebieden. Doe geregeld iets nieuws.

Tip drie.

Schrijf elke dag drie dingen die goed gingen. Als je dat elke dag doet, rewire ( bedrading) je je brein ook. Je haalt je focus weg van het negatieve.Zeker mensen die diep zitten moeten weer leren wat positief is. In het begin is dat heel basic. ( ‘ de auto startte’). Maar na een week of drie-vier worden dat intense geluksmomenten. Ook dat is iets wat je traint. Duurzaam geluk situeert zich links inze prefrontale cortex. Snel genot niet, dat zit in ons emotiebrein.